شهروند خبرنگار کیست؟
شهروند خبرنگاری نوعی از خبرنگاری است که توسط افرادی انجام می شود که خبرنگار حرفه ای نیستند اما با استفاده از وب سایت ها ، وبلاگ ها و رسانه های اجتماعی اطلاعات را منتشر می کنند. اگر بخواهیم این واژه را ساده تر معنا کنیم باید بگوییم، هنگامی که من و شما که شهروندان عادی یک جامعه هستیم با استفاده از امکاناتی که امروزه تکنولوژی در اختیار ما قرار داده است گزارشی، فیلمی، صوتی از وقایع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعی جامعه خودمان ویا هر کجای دیگری تهیه و در اختیار دیگران می گذاریم به ما شهروندخبرنگار گفته می شود.
تفاوت چیست؟
ممکن است این سوال پیش بیاید که چه تفاوتی میان خبرنگاران رسمی و شهروند خبرنگاران وجود دارد.
زمانی می توان عبارت شهروند خبرنگار را به کار برد که فرد یا افراد به صورت مستقل و خارج از حیطه سازمان، ارگان یا نهادی کار می کنند لذا اولین تفاوت شهروند خبرنگاران با خبرنگارهای رسمی تفاوت آن ها در استقلال عمل آن ها است.
شهروند خبرنگاران معمولا افراد عادی جامعه هستند که نه تحصیلات حرفه ای خبرنگاری می دانند و نه تجربیاتی مانند خبرنگاران رسمی دارند، که تنها به لطف گسترش اینترنت و رشد تکنولوژی و کمی آشنایی با شبکه های اجتماعی، گزارش هایی را تهیه می کنند.
خبرنگاران رسمی از حق ضمنی برای پوشش گزارش های خود برخوردار هستند و طبیعی است که از جانب سازمان های مختلف حمایت بیشتری می شوند و در این زمینه حقوق و مزایایی دریافت می کنند، در حالیکه در رابطه با شهروندخبرنگاران این حمایت یا وجود ندارد و یا بسیار کمرنگ است.
شهروند خبرنگاران بیشتر از خبرنگاران رسمی و سازمانی در معرض آسیب، برخورد و آزار هستند چرا که حمایت های نهادی و سازمانی را پشت سر خود نداشته و با انتشار یک خبر بدون حقیقت و یا خبری که بازتاب آن نتیجه خوبی نداشته باشد ممکن است به شدت سرکوب شوند.
نگران نباشید
ممکن است با دانستن برخی تفاوت های شهروند خبرنگاری، فکر کنید معایب این کار از مزایای آن بیشتر است و ارزشش را ندارد اما اینگونه نیست و در شهروند خبرنگاری مزایای برجسته ای نیز وجود دارد.
یکی از با ارزش ترین ویژگی و مزایای یک شغل یا کار، استقلال و آزادی عمل شما در آن است که این ویژگی به شدت در شهروند خبرنگاری وجود دارد، در شهروند خبرنگاری شما نماینده هیچ نهاد یا سازمانی نیستید.
مزیت دیگر شهروند خبرنگاری این است که اگر چه شما نهاد یا سازمانی را در آن نمایندگی نمی کنید اما شما نماینده جامعه خود و صدای آن ها خواهید بود و فرصتی برای بهتر شنیده شدن صدای مردم روستا، محله، شهر و جامعه خود خواهید بود که این ویژگی به شدت به شهروند خبرنگاری جذابیت داده است.
مزیت دیگری که می توان برای شهروندخبرنگاری ذکر کرد، ارتباط گسترده و عمیقی است که در این مسیر میان شما و مردم و جامعه به وجود می آید که همین افزایش ارتباطات، منجر به گسترش اطلاعات شما و افراد جامعه در رابطه با موضوعات مختلف می شود.
انگیزه های معنوی و انسانی بسیاری از حضور شما در این عرصه حمایت می کند چرا که آنچه که به شما برای انجام این کار و فعالیت در زمینه شهروندخبرنگاری انگیزه می دهد بازتاب صدای افرادی است که شنیده نمی شوند و شاید نادیده هم گرفته می شوند.
مزیت دیگر این مسیر آن است که شما به هیچ سرمایه ای جز یک تلفن همراه و آشنایی با شبکه های اجتماعی و دانستن برخی مهارت ها و نکات برای شروع نیاز ندارید و هیچ محدودیت زمانی، مکانی و سنی برای علاقه مندان به شهروند خبرنگاری وجود ندارد و تنها باید بدانید که چگونه شروع کنید و چه وظایفی دارید که ما در ادامه به شما خواهیم گفت.
وظایف یک شهروند خبرنگار
یکی از مهم ترین وظایف یک شهروند خبرنگار شناخت صحیح سوژه های خبری است، سوژه هایی که ارزش گزارش و بازتاب خبری را داشته و نتیجه این بازتاب می تواند نفعی را برای گروهی از جامعه و یا تمام آن به دنبال داشته باشد.
یک شهروند خبرنگار باید در تهیه خبر و گزارش هایی که انجام می دهد دقیق باشد و گزارش های آن صریح و جامع باشد، و از بزرگ نمایی وقایع و پدیده ها و مشکلاتی که رخ می دهد و منحرف کردن افکار جامعه پرهیز کند، چرا که گاهی منتشر کردن خبری که صحت آن مورد تردید است و بزرگ نمایی در رابطه با پدیده یا مشکلی می تواند آرامش جامعه را بهم ریخته و افکار عمومی را منحرف کند.
یکی دیگر از مهم ترین و برجسته ترین وظایف شهروندخبرنگاران انعکاس صدا و مطالبات مردم و جامعه و بازتاب دادن آن است، به بیان دیگر مهم ترین وظیفه یک شهروند خبرنگار نماینده مردم و جامعه بودن است که لازمه آن حفظ استقلال و عدم وابستگی است.
شما به عنوان یک شهروند خبرنگار وظیفه دارید که اگرچه یک خبرنگار رسمی و حرفه ای نیستید اما مطالعه و معلومات خود را در این زمینه بالا ببرید، رعایت حقوق و اخلاق رسانه ای یک وظیفه بسیار مهم شما است که بدون آگاهی از آن ممکن است به جامعه و افراد بسیاری با ضربه به حریم خصوصی آن ها آسیب بزنید.
((فراموش نکنید حریم خصوصی افراد بسیار محترم و با ارزش است و شما هیچ زمان نباید به آن وارد شوید مگر اینکه ورود به آن و اطلاع رسانی در رابطه با آن به نفع مردم و جامعه باشد))
دو راه به کارگیری رسانه در شهروند خبرنگاری
استفاده از رسانه های اجتماعی : در این زمینه شهروند خبرنگاران از حساب های رسانه های اجتماعی خود مانند توییتر، اینستاگرام، فیس بوک یا دیگر شبکه های اجتماعی برای انتشار نظرات، عکس ها یا گزارشات خود استفاده می کنند که منجر به جلب توجه عموم مردم به آنچه در جهان می گذرد، می شود.
ایجاد یک وبلاگ یا یک وب سایت : این نوع به کارگیری زمانی است که فرد شهروند خبرنگار تصمیم دارد مبنای اصلی خود را بر نوشتن نظرات و نگارش گزارش در رابطه با موضوعات مختلف قرار می دهد، در این شرایط است که شخص وبلاگ یا وب سایت خود را ایجاد می کند تا نظرات خود را با عموم به اشتراک بگذارد. شهروند خبرنگار می تواند از این فرصت استفاده کند و در مورد همان موضوع بیشتر بنویسد یا موضوعات دیگر را برای انتشار اطلاعات بررسی کند. با یک وبلاگ یا یک وب سایت، یک شهروند خبرنگار در کنار نگارش اطلاعات و نظرات خود می تواند از فیلم، عکس و صدا نیز برای کامل تر شدن اخبار و گزارشات خود استفاده نماید.
رسالت شهروند خبرنگاری
شهروند خبرنگاران به وقایع و پدیده هایی می پردازند که ممکن است بسیاری از آن ها از جانب رسانه های خبری رسمی، پنهان مانده یا فراموش شود، یک شهروند خبرنگار با گزارش از آن و قرار دادن آن در اختیار مخاطبان خود و شهروندان جامعه می تواند فشار بیشتری برای حل آن معضل و برطرف شدن مشکلات جامعه به دولت و بخش های مربوطه وارد کند، و همین موضوع به مهم ترین وزیباترین ویژگی شهروند خبرنگاری و رسالت اصلی آن یعنی حرکت برای بهبود جامعه تبدیل شده است که انگیزه ی بسیاری را به افراد برای پرداختن به آن می دهد.
گزارش شیوع کرونا و دربند شدن یک شهروند خبرنگار
باید بدانید که حرکت برای بهبود جامعه که به نوعی رسالت شهروند خبرنگاری است همیشه بدون هزینه نیست، جالب است بدانید که یک شهروند خبرنگار چینی به نام ژانگ ژان، گزارش هایی را در رابطه با شیوع ویروس کرونا در ووهان چین به جهان مخابره کرد که دولت چین بلافاصله پس از مطلع شدن در رابطه با آن او را دستگیر و به “دست‌چین و برجسته کردن معضلات و دامن زدن به مشکلات” متهم و به چهار سال حبس محکوم کرد.
